Erfrecht

Wanneer iemand komt te overlijden worden de bezittingen en schulden overgedragen aan de erfgenamen. Het erfrecht bepaalt wie de erfenis ontvangt. Er kan worden afgeweken van deze wettelijke bepaling door een testament op te stellen waarin u zelf de erfgenamen aanwijst.

Wettelijke verdeling van de erfenis

Het is bij wet bepaald hoe de erfenis verdeeld moet worden. In het burgerlijk wetboek is vastgesteld dat de erfenis in eerste plaats naar de partner en de kinderen gaat. De kinderen ontvangen hun deel niet direct, maar hebben recht op een kindsdeel dat pas na het overlijden van de tweede ouder wordt uitgekeerd. Heeft u geen partner en/of kinderen? Dan wordt uw erfenis nagelaten aan uw ouders, broers, zussen, of een andere bloedverwant.

Erfgenamen verdeeld in groepen

  • 1. De partner en de eigen kinderen van de overledene (of afstammelingen)
  • 2. De ouders, broers en zussen van de overledene (of afstammelingen)
  • 3. De grootouders van de overledene (of afstammelingen)
  • 4. De overgrootouders van de overledene (of afstammelingen

Indien de eigen kinderen niet meer in leven zijn, erven de kleinkinderen de erfenis. In het geval dat de broers en zussen reeds overleden zijn, worden de neven en nichten als erfgenamen aangewezen.

Testament

De wettelijke verdeling van de erfenis is alleen van toepassing wanneer er geen testament is opgesteld. Een testament is altijd leidend bij het verdelen van de erfenis. U kunt in het testament uw erfenis verdelen en ook bepaalde personen van de nalatenschap afsluiten. U kunt zowel uw roerende als onroerende goederen in het testament opnemen. U stelt een testament op bij de notaris. Na uw overlijden worden uw wensen door de notaris uitgevoerd.

Begunstigde

De begunstigde is de persoon aan wie na uw overlijden de overlijdensrisicoverzekering of de uitvaartverzekering wordt uitgekeerd. Wie de begunstigde is, staat vermeld in de polis van uw verzekeraar. In de meeste gevallen wordt de begunstigde als volgt bepaald:

  • De verzekeringsnemer, tenzij u zelf de verzekeringsnemer bent
  • De partner (gehuwd of geregistreerd) van de overledene
  • De kinderen van de overledene
  • De erfgenamen van de overledene

Wilt u zelf bepalen wie de begunstigde van uw uitvaartverzekering is? Dan kunt u dit in de meeste gevallen zelf vastleggen bij uw uitvaartverzekeraar. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat u geen naaste familie meer heeft, of geen contact meer heeft met de wettelijke erfgenamen. In dat geval is het ook mogelijk om bijvoorbeeld een goede vriend als begunstigde te benoemen.

Algemene nabestaandenwet

Een overlijden heeft vaak grote financiële gevolgen voor de nabestaanden. De erfenis blijkt vaak onvoldoende om het wegvallen van een inkomen te kunnen ondervangen. De Algemene Nabestaandenwet zorgt ervoor dat de nabestaanden een basisinkomen ontvangen. Om in aanmerking te komen voor een nabestaandenuitkering dient u aan een aantal voorwaarden te voldoen. U heeft recht op een nabestaandenuitkering als u een minderjarig kind verzorgt of gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent.

Stappenplan erfenis nalaten

Wilt u graag zelf bepalen wie uw erfgenamen zijn? Met dit stappenplan neemt u zelf de regie in handen.

  • 1 Breng uw bezittingen in kaart
  • 2 Benoem uw erfgenamen
  • 3 Bepaal de uitsluitingsclausules
  • 4 Noteer de erfenis in detail
  • 5 Benoem overige zaken
  • 6 Leg uw uitvaartwensen vast
  • 7 Benoem een executeur testamentair
  • 8 Leg het testament vast bij de notaris

Stap 1 Breng uw bezittingen in kaart

Allereerst is het belangrijk om precies in kaart te brengen over welke bezittingen u beschikt. Onder bezittingen vallen niet alleen roerende en onroerende goederen, maar ook intellectuele eigendommen. Denkt u bijvoorbeeld aan:

  • Geld op uw bankrekening(en)
  • Contanten
  • Spaartegoeden
  • Aandelen- en effectenrekeningen
  • Vervoersmiddelen
  • Woningen en grondbezit
  • Kunstobjecten
  • Waardevol antiek
  • Juwelen
  • Andere kostbare bezittingen
  • Dieren
  • Emotionele bezittingen
  • Intellectuele eigendommen

Stap 2 Benoem uw erfgenamen

De erfgenamen kunnen familieleden zijn, maar ook vrienden of instanties zoals een goed doel. Onder een goed doel wordt een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) verstaan, zoals de KFW Kankerbestrijding, het Liliane Fonds, de Nederlandse Hartstichting en het Wereld Natuur Fonds. Wanneer u een persoon benoemt, is het belangrijk deze te registreren met zijn volledige naam, adres, geboorteplaats en geboortedatum.

Stap 3 Bepaal de uitsluitingsclausules

Met een uitsluitingsclausule kunt u bepaalde personen uitsluiten van de erfenis. Zo kunt u bijvoorbeeld vastleggen dat de erfenis die aan uw kinderen wordt nagelaten niet in het bezit komt van (toekomstige) echtgenoten wanneer zij in gemeenschap van goederen trouwen. Op deze manier kunt u ook wettelijke erfgenamen uitsluiten van de erfenis.

Stap 4 Noteer de erfenis in detail

Het is niet alleen van belang om uw erfgenamen te benoemen, in het testament kunt u ook gericht bepaalde zaken aan iemand nalaten. Het is ook mogelijk om een doel aan de erfenis te koppelen. Zo kunt u vastleggen dat een geldsom enkel gebruik mag worden om een studie te betalen of dat een bedrag enkel wordt uitgekeerd wanneer de erfgenaam aan door u bepaalde voorwaarden voldoet.

Stap 5 Benoem overige zaken

In het testament kunt u ook praktische informatie verschaffen over andere zaken die na uw overlijden geregeld moeten worden. Zo kunt u bijvoorbeeld in uw testament opnemen wat er moet gebeuren met uw social media, met uw abonnementen of andere lidmaatschappen. U kunt hierin duidelijk uw wensen aangeven en eventueel iemand benoemen die deze taak op zich neemt.

Stap 6 Leg uw uitvaartwensen vast

Het is voor de nabestaanden soms lastig om te bepalen hoe een uitvaart eruit moet zien. Het is immers een onderwerp waar bij leven niet veel over gesproken wordt. Het is daarom verstandig om uw uitvaartwensen op papier te zetten. Om uw uitvaartwensen te kunnen realiseren is het ook goed om een uitvaartverzekering af te sluiten. Dan weet u zeker dat er voldoende kapitaal beschikbaar is om aan uw uitvaartwensen te kunnen voldoen.

Stap 7 Benoem een executeur testamentair

De executeur testamentair is de persoon die na uw overlijden de verdeling van de erfenis regelt. U kunt kiezen voor een familielid, maar het is ook mogelijk om de notaris deze taak te geven.

Stap 8 Leg het testament vast bij de notaris

Een testament is alleen rechtsgeldig wanneer deze is opgesteld door de notaris en is getekend in zijn aanwezigheid. Bovendien kan de notaris u adviseren bij het opstellen van uw testament. Aan het opstellen van een testament zijn kosten verbonden.